کتاب صوتی چیست

کتاب صوتی متن کتابی است که توسط یک یا چند گوینده خوانده و ضبط شده است. می توان آن را به صورت نمایشنامه اجرا کرد یا ممکن است با موسیقی یا جلوه های صوتی همراه باشد. گاهی نویسنده کتاب را با صدای خودش می خواند و گاهی راویان حرفه ای این کار را انجام می دهند.

تاریخچه کتاب صوتی

در ایران کتاب صوتی برای اولین بار در پاسخ به نیاز نابینایان در سال ۱۳۰۷ توسط دکتر علی اصغر آموزگار که خود نابینا بود، تولید شد اما به سرعت و به دلیل جذابیت مورد استقبال عموم مردم قرار گرفت. تاریخچه تولید و توزیع این کتاب ها به سال ۱۹۳۱ برمی گردد، زمانی که در آمریکا این نوع کتاب برای نابینایان برای اولین بار تحت پروژه ای به نام «پروژه کتاب برای نابینایان» معرفی شد و اولین کتاب صوتی حدود ۷۹ سال پیش در سال ۱۹۳۲٫ تولید شد. کتاب صوتی در حال حاضر یک پدیده شناخته شده در کشورهای توسعه یافته است. این کتاب ها در دسته بندی های مختلفی از جمله داستانی، رمان، کودک و نوجوان، مذهبی، آموزشی، علمی، هنری و … می باشند. بعدها با اختراع و گسترش استفاده از نوارهای کاست، به دلیل سهولت استفاده از این کتاب ها و زیبایی و جذابیت آنها، مورد استفاده عموم قرار گرفت و ناشران کتاب صوتی حجم زیادی از کتاب های خود را به این روش تولید کردند. به طوری که امروزه تقریباً از این نوع کتاب ها در اکثر زمینه ها تولید و استفاده می شود.

محبوبیت پخش کننده های صوتی موبایل مانند آی پاد باعث محبوبیت بیشتر کتاب های صوتی شده است. این امر منجر به گسترش ناگهانی کتاب های تولید شده توسط پروژه هایی مانند لیبروکس شده است. که داوطلبان را برای خواندن کتاب سازماندهی می کند. کتاب‌های صوتی را می‌توان با نرم‌افزار نیز تولید کرد، اگرچه کیفیت صدا و خواندن تولید شده ممکن است به خوبی صدای انسان نباشد. کتاب های صوتی نیز به صورت آنلاین توسط شرکت های انتفاعی منتشر می شوند. کتاب‌های صوتی که بر روی سی‌دی یا نوار کاست منتشر می‌شوند، اغلب گران‌تر از چاپ‌های گالینگور هستند. کتاب‌های صوتی خریداری‌شده به‌صورت آنلاین معمولاً کمی ارزان‌تر از چاپ‌های جلد سخت هستند. به طور کلی کتاب های صوتی ارائه شده در قالب سی دی مخاطبان بیشتری دارند. در سال ۲۰۰۵، کاست ها ۱۶ درصد، سی دی ها ۷۴ درصد و لینک های دانلودی ۹ درصد از بازار کتاب صوتی را به خود اختصاص دادند. طبق تحقیقات انجام شده در آمریکا، سود این صنعت در سال ۲۰۰۵ بیش از ۸۷۱ میلیون دلار بوده است.

قیمت تولید کتاب صوتی

برخلاف تولید کتاب های کاغذی که برای تولید آنها به مواد و انرژی نیاز است، تولید کتاب های صوتی مقرون به صرفه است. یک راوی و یک استودیوی ضبط برای تولید کتاب صوتی نیاز است. راوی باید توانایی تلفظ صحیح کتاب، لحن مناسب و همان قدرت اجرایی را در هنگام خواندن کتاب داشته باشد. زیرا خواندن بسیاری از کتاب ها چندین ساعت طول می کشد. از سوی دیگر، بسیاری از کتاب‌های صوتی بر روی سیستم‌های توزیع داخل خودرو و هدفون‌های مردم پخش می‌شوند، بنابراین انتظار می‌رود کیفیت آن‌ها متوسط به بالا باشد که شامل عدم وجود صداهای مزاحم، زمزمه، صدای وسایل نقلیه موتوری مانند یخچال، فن خنک‌کننده می‌شود.

قیمت تمام شده تولید کتاب صوتی می تواند بر اساس پارامترهای زیر متغیر باشد:
تعداد گویندگان برای خوانش یک کتاب
کیفیت و شهرت گوینده و دستمزد گوینده کتاب صوتی
کیفیت استودیو و ضبط
نحوه صداگذاری و استفاده از موسیقی
سادگی یا تخصصی بودن متن کتاب
تعداد بازشنوایی های بعدی برای اطمینان از نبودن اشتباه در خوانش کتاب

ناشران کتاب صوتی

در حال حاضر در ایران موسسات مختلفی هستند که به عنوان ناشر کتاب صوتی فعالیت دارند. برای اطلاع از ناشران کتاب صوتی می توانید در پلتفرم های فروش و دانلود کتاب صوتی در قسمت مشخصات کتاب نام ناشر صوتی کتاب را پیدا کنید. با کلیک روی عنوان ناشر کتاب صوتی می توانید لیست کتاب های صوتی که توسط ناشران صوتی منتشر شده است را ملاحظه کنید. معمولا در شناسنامه ابتدا یا انتهای هر کتاب صوتی هم نام عوامل تولید ذکر می شود. موسسه کتاب یاران فناور یکی از ناشران کتاب صوتی در ایران است که با کسب مجوز نشر دیجیتال از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت خود را از سال ۱۴۰۰ آغاز کرده است.

گویندگان کتاب صوتی

برای یافتن گویندگان کتاب صوتی می توانید در پلتفرم های فروش و دانلود کتاب صوتی در قسمت مشخصات کتاب نام گوینده کتاب را پیدا کنید. با کلیک روی نام گوینده کتاب صوتی می توانید لیست کتاب های صوتی که توسط آن گوینده خوانده شده است را ملاحظه کنید. معمولا در شناسنامه ابتدا یا انتهای هر کتاب صوتی هم نام عوامل تولید ذکر می شود.

مجوز تولید کتاب صوتی

برای انتشار قانونی کتاب صوتی نیاز به کسب مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای هر کتاب صوتی است. صرف اینکه کتابی مجوز برای انتشار نسخه چاپی داشته باشد برای انتشار کتاب صوتی کافی نیست و نیاز به کسب مجوز جدید است. افراد و موسساتی که از ارشاد مجوز انتشارات دارند نمی توانند خودشان برای گرفتن مجوز کتاب صوتی اقدام کنند و مجوزشان فقط شامل نسخه چاپی کتاب است. فقط ناشران دیجیتال و ناشران کتاب صوتی می توانند از ارشاد برای یک کتاب صوتی درخواست مجوز کنند. پس همه ناشران سنتی کتاب برای اینکه نسخه صوتی کتابهای خود را به صورت قانونی منتشر کنند یا باید برای ثبت موسسه حقوقی جدید و گرفتن مجوز ناشر کتاب صوتی از ارشاد اقدام کنند و یا با یک ناشر کتاب صوتی برای گرفتن مجوز تولید کتاب صوتی و انتشار کتاب های صوتی خود همکاری کنند. موسسه کتاب یاران آمادگی دارد با همه ناشران کتاب برای گرفتن مجوز کتاب صوتی همکاری کند.

لازم به ذکر است پلتفرم های مطرح انتشار کتاب صوتی مانند کتابراه، نوار، طاقچه و فیدیبو خودشان ناشر کتاب صوتی محسوب نمی شوند و مسئولیت اخذ مجوز کتاب صوتی را برعهده ناشر می دانند و بعضی از کتابها را بدون مجوز منتشر می کنند ولی اگر بعدا از طرف وزارت ارشاد مشکلی پیش آید از خود سلب مسئولیت کرده اند و ناشر باید پاسخگو باشد. تاکنون به خاطر ابهامات حقوقی که در این زمینه وجود داشته وزارت ارشاد حساسیت کمتری نسبت به این موضوع داشته ولی در آینده نزدیک ممکن است نسبت به جمع آوری همه کتاب های صوتی که فاقد مجوز هستند از پلتفرم ها اقدام کند. پس بهتر است که ناشران از همین الان نسبت به دریافت مجوز کتاب صوتی خود اقدام کنند. که بعدا کتاب های صوتی شان با مشکل مواجه نشود و حقی از آنها ضایع نشود.

ناشر کتاب صوتی

ناشر کتاب صوتی به ناشرانی گفته می شود که نسبت به تولید کتاب صوتی و گرفتن مجوز کتاب صوتی و انتشار آن اقدام می کنند. به دو دلیل ناشر کتاب صوتی از ناشر نسخه چاپی کتاب تفکیک شده است.

اول فرایند تولید کتاب صوتی فرایندی پیچیده و تخصصی است و با تولید و چاپ نسخه چاپی کتاب کاملا متفاوت است. ناشر کتاب صوتی و ناشر نسخه چاپی هر کدام نیازمند تخصص جداگانه ای است.

دوم از نظر حقوقی و قوانین و آیین نامه های وزارت ارشاد فرایند اخذ مجوز نسخه چاپی کتاب با نسخه صوتی کتاب کاملا جدا از هم است. صدور مجوز انتشار کتاب برعهده اداره کل کتاب وزارت ارشاد است و صدور مجوز کتاب صوتی برعهده مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی وزارت ارشاد که فقط برای موسساتی صادر می شود که به عنوان ناشر کتاب صوتی ثبت شده باشند و مجوز نشر دیجیتال را داشته باشند.

لیست ناشران کتاب صوتی :

موسسه کتابیاران
نوین کتاب گویا
آوانامه
رادیو گوشه
انتشارات جیحون
شادن پژواک
ماه آوا